DEHB olan çocuklarımız, özdüzenleme becerilerinin yetersizliği nedeniyle ödev konusunda
ciddi sıkıntılar yaşarlar. Bu durum birçok anne-baba için stres kaynağı
oluşturur. Çocuk çoğu zaman eve ödevsiz gelir, ödevi getirirse de bir türlü
ödevin başına oturamaz, otursa da bir türlü yapmaya başlayamaz, başlasa da kısa
zamanda dikkati dağılır ve devam edemez, ödevi bitirse de çantasına koymayı
unutur, çantasına koysa da ödevini öğretmenine teslim etmeyi unutur. Bu ve
benzeri durumlar DEHB olan çocuğu olan neredeyse tüm anne-babalara tanıdık
gelecektir.
Ödev yapmadaki güçlükler nedeniyle, çoğu
anne-baba, öğretmenlerin hiç ödev vermemesini isterler. Ödev, çoğu zaman
gereksiz görülür. Ancak makul miktarlarda ödev, son derece yararlıdır. Ödev, çocuklara çalışma
becerileri kazandırır. Okulda
öğrenilenlerin tekrar edilmesini sağlayarak bilginin kalıcı hale gelmesinde rol
oynar. Ayrıca ödev sayesinde aileler çocuğun eğitimine sürecine dahil olurlar
ki bu da çocuğun okul başarısında önemli bir rol oynar. Bu nedenle ödevi reddetmemeli ve çocuğumuzu
ödev yapma konusunda destekleyerek,
ödevini yapmasını sağlamalıyız. Peki ama nasıl?
Araştırmalar
ve FARKLI ÇOCUKLAR olarak bizim deneyimlerimiz, iyi planlanmış sistematik
düzenlemelerin, DEHB olan çocukların ödev
problemleri ile baş etmede oldukça etkili olduğunu göstermektedir. Siz de çocuğunuzun ödevleri için basit bir
düzenleme yaparak, çocuğunuza yardımcı olabilirsiniz. Aşağıda böyle bir düzen
kurmanızda sizlere yardımcı olabilecek bazı ipuçlarına yer verdik. Araştırmalar
bu tür bir düzenin kurulmasının DEHB olan çocukların ödev sorunlarını tamamen
olmasa da yarı yarıya azalttığını göstermektedir. Ancak, böyle bir sistemin
başarılı olabilmesi için kararlı, tutarlı ve disiplinli olmanız gerekmektedir.
Herhangi bir nedenden dolayı böyle bir sistemi uygulamak sizin için güç ise
sizin yerinize bunları yapabilecek bir özel ders öğretmeni ya da ödev ablası
ayarlayabilirsiniz. Bu konuda deneyimli, bu tür çocuklarla daha önce çalışmış,
bu çocukları tanıyan bir kişi bulabilirseniz, yükünüz oldukça hafifleyecektir.
1. Çocuğunuz için bir 'ödev takip
sistemi' kurun.
Ödev
sorunlarını çözebilmemiz için öncelikle çocuğumuzun o günün ödevini eve
getirmesini ve yaptığı ödevi okula götürerek öğretmenine teslim etmesini sağlamalıyız.
Bu konuda öğretmeniyle işbirliği yapabilirsiniz. Çocuğunuzun, içerisine o günün
ödevleri ile ilgili bilgileri (hangi sayfalar yapılacak, hangi kitap ya da
defterlerin eve götürülmesi gerekiyor, vb.) yazacağı bir ajanda ya da ödev
defteri kullanmasını sağlayın. Öğretmeni ile konuşun ve öğretmenden her günün
sonunda bu defteri kontrol etmesini isteyin.
Ödevler daha çok
fotokopi olarak veriliyorsa çocuğunuz için bir ödev dosyası hazırlayın.
Her kırtasiyede bulabileceğinizi çift taraflı bir dosya işinizi oldukça kolaylaştırabilir.
Dosyanın bir tarafına "EVE GİDECEKLER" diğer tarafına da
"ÖĞRETMENE VERİLECEKLER" yazın. Öğretmenden, her günün başında ve sonunda bu dosyayı kontrol etmesini
isteyebilirsiniz. Siz de, çocuğunuzun ödevi bitirdiğinde dosyanın ilgili
tarafına koyup dosyayı çantasına koyduğundan emin olmalısınız. Dosyanın içerisinde okulda öğretmenin evde
ise sizin imzalayacağınız tarihlerin yazılı olduğu bir kağıt olması da ödev
takibi için işe yarayacaktır. Bazı çocuklar için bu dosyanın olması bile bir
hatırlatıcı görevi görmekte, zamanla öğretmenin kontrolüne bile gerek
kalmamaktadır.
Bu
düzeni sağlamak için mutlaka yaptırım kullanılmalıdır. Yaptırım uygulamaya
konulmadan önce de çocuğa duyurulmalıdır. Örneğin dosyayı birlikte
hazırladıktan sonra, Çocuğa “eğer
ödevini ve/veya ödevi için gereken kitapları, materyalleri vs. eve getirmeyi unutursan
o akşam televizyon seyretmeni ya da bilgisayarda
oyun oynamana izin vermeyeceğiz.” denebilir. Kuşkusuz bu sözümüzün arkasında da
durmamız gerekir.
Bir
çoğunuzun öğretmenin sizin çocuğunuza özel muamele yapmayı kabul etmeyeceğini
düşündüğünüzü biliyoruz. Sanılanın
aksine öğretmenler genellikle bu tür desteklere açıktır. Şimdiye kadar, bizim merkezimizden yardım
alan DEHB'li çocukların öğretmenlerinin hiçbiri bu isteğimizi geri çevirmedi.
Hatta bazı öğretmenler ödevleri veliye eposta yoluyla iletmeyi bile kabul
ettiler.
2. Çocuğunuzu için bir 'ödev zamanı'
belirleyin.
Bazı
çocuklar okuldan gelir gelmez, okul havasından çıkmadan, bazı çocuklar ise bir
süre dinlendikten sonra ödev yapmayı tercih eder. Siz de kendi çocuğunuzun
ihtiyaçlarına göre bir ödev zamanı belirleyin. Her gün aynı saatte ödev yapması
için gereken tüm önlemleri alın. Molaların zamanı ve süresini de önceden
belirlemek faydalı olabilir. Çocuğunuzun ödev bitmeden bilgisayarın ya da
televizyonun başına oturması mutlaka engellemelisiniz. Çocuğunuzun okul sonrası yaptığı aktiviteler
nedeniyle çocuğunuz farklı saatlerde eve
geliyor ise her gün aynı saatte ödev yapması mümkün olmayabilir. Bu durumda
çocuğunuzun her gün hangi saatte derse oturacağını, hatta molaların zamanını ve
süresini gösteren bir çizelge hazırlayıp, çocuğun görebileceği bir yere
asabilirsiniz.
Merkezimizden
yardım alan çocuklarla olan deneyimlerimiz bize çocukların okuldan geldikten
sonra en geç 1 saat içerisinde ödeve başlamalarının verimli olduğunu gösterdi.
Eve geliş ve ödeve başlama arasındaki süre uzadıkça çocuk oyuna, bilgisayara ya
da televizyona dalmakta ve ödeve oturtmak zorlaşmaktadır. Çocuğunuzun ödev
bitmeden bilgisayarın ya da televizyonun başına oturmasını mutlaka engelleyin.
3. Çocuğunuz için bir 'ödevi yeri'
belirleyin.
Dikkatini
toplamakta ve sürdürmekte zorlanan çocuklar için ödevin nerede yapılacağı
önemlidir. Çocuğunuz için, ödevini yapabileceği sessiz ve rahat bir çalışma
ortamı düzenleyin. Sözsüz hafif müzik bazı çocukların odaklanmalarına yardımcı
olduğu bilinmektedir. Çocuğunuzun ödevleri her zaman burada yapması için
gereken tüm önlemleri alın. Ödevini yatakta, televizyon karşısında,
bilgisayarın karşısında yapmasına izin
vermeyin.
4. Çocuğunuza akademik destek verin
DEHB olan çocuklar okulda grupla öğrenmede zorluk
çektikleri için, çoğunlukla ödevlerini tamamlayabilmek için gerekli olan
bilgilerin tümüne sahip değildirler. Ayrıca zor bir soruyla karşılaştıklarında bütün
motivasyonları bozulur ve yaptıkları işi yarım bırakırlar. Bu nedenle ödev yapma sürecinde çocuğun
yanında, ona yardım edebilecek anne, baba, ağabey, abla gibi yetişkin birisinin
bulunmasında yarar vardır.
Prof. Dr. Münire ERDEN
Dr. Seda SARAÇ
Dr. Seda SARAÇ
FARKLI ÇOCUKLAR
DEHB VE DİSLEKSİ EĞİTİM DANIŞMANLIĞI
